Zygmunt Lubicz-Zaleski w sali klasowej (Stowarzyszenie Pamięć Polskiego Liceum).

Home
Foyer wolności
Uczestnicy
Dyrektorzy

Dyrektorzy

Rozdziały

1. Wcześniej
2. Początki
3. Uczestnicy
4. Życie codzienne
5. « Szkoła nie taka jak inne »
6. Walki
7. Zmierzch
8. Dalsze losy
9. Dzień obecny

Dwaj pierwsi dyrektorzy byli również założycielami szkoły. Po zesłaniu ich do obozów koncentracyjnych zastąpił ich jeden z profesorów, także kierownik bardzo popularnego chóru.

Funkcje dyrektora liceum kolejno pełnili trzej mężczyźni o silnych osobowościach. Pierwszym z nich, w latach 1940-1943, był Zygmunt Lubicz-Zaleski, założyciel szkoły, który starał się łączyć obowiązki dyrektora szkoły z odpowiedzialnością w innych dziedzinach. W pełnieniu obowiązków pomagał mu Wacław Godlewski, współzałożyciel szkoły i sekretarz generalny. Po aresztowaniu Lubicz-Zaleskiego i zesłaniu go do Buchenwaldu, Godlewski pełnił funkcję dyrektora w latach 1943- 1944, a kiedy i on został aresztowany i zesłany do obozu koncentracyjnego, obowiązki dyrektora w latach 1944-1946 sprawował Ernest Berger.

3.2.1 « Spokojny humanista o dobrotliwym uśmiechu. »

Zygmunt Lubicz-Zaleski na ulicy Villard-de-Lans (Stowarzyszenie Pamięć Polskiego Liceum).

—Adam Skinder, uczeń. Zob. Mój Villard de Lans, 1978, s. 1-2.

Zygmunt Lubicz-Zaleski (1882 – 1967) bardzo wcześnie zaangażował się w walkę o odrodzenie swojej ojczyzny, podzielonej wtedy między trzy cesarstwa, przez co trafił do więzienia. Po wyjściu na wolność kontynuował studia w Berlinie, Monachium, potem w Paryżu, gdzie zamieszkał na stałe w 1910 r. Ze względu na jego zaangażowanie w sprawę polską, a także na jego zaangażowanie intelektualne, nowy rząd polski w 1924 r. mianował gowe Francji delegatem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

Lubicz-Zaleski był poetą, pisarzem, wybitnym pianistą… Wykładał literaturę w Instytucie Studiów Słowiańskich i na Sorbonie. W 1939 r., kiedy Hitler napadł na Polskę, Lubicz-Zaleski przebywał w Polsce. Rozpoczął długą i trudną drogę do Francji. Rząd polski na uchodźstwie polecił mu założyć polską szkołę. Zaleski wywiązał się z tego zadania, zakładając w końcu polskie liceum w Villard-de-Lans, którego został pierwszym dyrektorem. Wykładał tam literaturę polską. Aresztowany w 1943 r., a później zesłany do Buchenwaldu, po Wyzwoleniu wrócił do Francji, gdzie pozostał na stałe, ponownie reprezentując Polskę i niezmordowanie przyczyniając się do szerzenia wiedzy o niej, a także do pogłębiania przyjaźni francusko-polskiej. Zmarł w 1967 r., został pochowany na polskim cmentarzu w Montmorency, stosunkowo niedaleko groby Cypriana Norwid.

Adam Skinder, uczeń – Zob. Mój Villard de Lans, 1978 r., s. 1-2.

Adam Skinder, uczeń – Zob. Mój Villard de Lans, 1978. Ogromu OSOBOWOŚCI tego spokojnego, o dobrotliwym uśmiechu humanisty nie sposób określić.
Niepokaźny z wyglądu, jakby zagubiony w tym życiu codziennym, po kolejnych wykładach z literatury przemierzał często, utykając na nogę, odległość od Hotelu de la Poste do naszego Hotelu du Parc. Emanował swą osobowością na otoczenie. Każdego nowego ucznia przyjmował osobiście, w bezpośredniej, serdecznej rozmowie zapoznawał, zobowiązywał do poszanowania HONORU Polaka tu – na obczyźnie i do wypełniania obowiązków uczniowskich.
Po takiej rozmowie u Niego (a mieszkał na I piętrze w nowym skrzydle), każdy z nas jakby przyjmował nowy światopogląd, otrząsając się z przygnębień, klęsk, jakby nabierał nadziei i ufności w przyszłość, nawet tę najbliższą.

Jeśli nie wyjeżdżał z Villard zmuszany rozległymi obowiązkami, bywał zawsze na wszystkich posiłkach. Rzadko i to bardzo rzadko, wieczorem, gdy nikogo nie było już na sali jadalnej, siadał do fortepianu i zapamiętany w muzyce szopenowskiej i swych- chyba własnych – kompozycjach, grał… Nie!!! Koncertował…
Siadaliśmy ukradkiem na parapetach okiennych wchłaniając niepowtarzalne dźwięki smutku i radości, przekleństwa i nadziei, miłości i wiary, a nade wszystko Tęsknoty…

To « piękno zamknięte w CZASIE – jak zwykł określać muzykę – dziś niestety niepowtarzalne, a wtenczas dla nas tak daleko zagnanych od rodzinnych domów, było czymś wielkim.
Profesor, gdy usłyszał jakiś szmer czy ruch, wstawał od fortepianu, natychmiast zamykał wieko i szybko odchodził.

3.2.2 « Bliski wszystkim i wszystkiemu co dobrocią tchnące. »

Wacław Godlewski w 1939 r. (Stowarzyszenie Pamięć Polskiego Liceum).

—Wacław Godlewski (1906 – 1996) w wieku 20 lat wyjechał na studia do Francji :

Montpellier, Grenoble, Sorbona. W 1931 r. zamieszkał w Lille, gdzie pracował jako lektor języka polskiego, gdzie wykładał historię średniowiecza i estetyki na Uniwersytecie katolickim. Na prośbę Zygmunta Lubicz-Zaleskiego uczestniczył w zakładaniu polskiego liceum, został jego sekretarzem generalnym, a później drugim dyrektorem, wykładając równocześnie historię i literaturę w Liceum i w Grenoble.

Zesłany do Mauthausen w 1944 r., wrócił stamtąd zniszczony fizycznie i moralnie. Przez następne około pięćdziesiąt lat przyczynia się do rozwoju polskich studiów w Lille. Został pochowany na cmentarzu w Villard-de-Lans

Adam Skinder, uczeń – Mój Villard de Lans, 1978 r., s. 2-3

Wacław Godlewski — „Wacek” – słowo to wypowiedziane było z ciepłą nutą jakiejś delikatnej bliskości, z wyraźnym odczuciem szacunku, wykładowca języka polskiego i historii w naszych klasach matematycznych, lektor języka polskiego na Uniwersytecie w Lille – a prywatnie – też taternik – alpinista. Człowiek nielubiący reklamy, unikający poklasku i oficjalności, bliski wszystkim i wszystkiemu co polskie i dobrocią tchnące, przyjaciel Francuzów. Stale był w ruchu, zagoniony pracą i zajęty sprawami wyskakującymi w Villard zawsze nagle, a więc i trudnymi do przewidzenia, a wymagającymi zdecydowanego rozstrzygnięcia.

Chodził przeważnie jednakowo ubrany: brązowa wiatrówka zapinana na ekler, spodnie pumpy i brązowe półbuty. Krucze, krótko strzyżone włosy przylegały idealnie do czaszki. Wykłady swe prowadził w Hotelu de la Poste, stojąc zazwyczaj na stopniach oparty o framugę drzwi, rzadziej przechadzając się, a już wyjątkowo – siedząc.
W lewej ręce trzymał zawsze plik notatek, poczynionych na małych, luźnych kartkach, podczas gdy prawą ręką na przemian otwierał i zamykał zamek błyskawiczny wiatrówki, bądź gładził swą i tak już uległą fryzurę lub dla podkreślenia czegoś gestykulował nią. Mówił cokolwiek przez nos, ściszonym głosem. Może nawet zbyt monotonnie.

Widzowi lekcji, wykłady mogły wydawać się nudne i usypiające. Ale dla słuchacza były naprawdę skarbnicą wiedzy tak w przedmiocie języka polskiego, jak i historii. Swoje umiłowanie naszej literatury, kultury i historii potrafił przekazać nam w takiej formie, w której nie nastąpiło nigdy zaspokojenie, lecz wykwitała dążność do dalszego jej pogłębiania.

3.2.3 « Natura otwarta i szczera. »

Ernest Berger (Stowarzyszenie Pamięć Polskiego Liceum).

—Ernest Berger (1904 – 1958) doskonały nauczyciel matematyki, także zakochany w muzyce.

Zanim przybył do Villard w 1940 r. — miał wtedy 36 lat — prowadził wiele chórów w Czechosłowacji, w Polsce i na Śląsku. Chór w Villard był jego ostatnim dziełem, które odegrało kluczową rolę w kształtowaniu się relacji społeczności liceum z mieszkańcami miasteczka i dalszych okolic. W 1943 r. Ernest Berger został trzecim dyrektorem Liceum, i z dużym wyczuciem opanował tragiczną sytuację w Villard w 1944 r. W latach 1945 – 1946 zmuszony był zmierzyć się z konsekwencjami zmian ustrojowych w Polsce. Jego żona prowadziła sekretariat Liceum. Po wojnie oboje wrócili do Polski. Ernest Berger zmarł w 1958 r.

Adam Skinder, uczeń, Mój Villard-de-Lans, 1978 r., s. 3.

Profesor Ernest Berger był niskim, pełnym wigoru, krępym mocnym brunetem w okularach. Była to osoba o głębokich uczuciach i równie szerokim wachlarzu zainteresowań, o wnikliwej wiedzy swego przedmiotu i talencie muzycznym, a przy tym przyjacielska.
Natura profesora, otwarta i szczera, powiedziała nam, że jest wyrozumiałym – do granic określonych regulaminem i kulturą, wymagającym – także w granicach programu nauczania.
Przyjacielskość, tak zawsze przez Niego ceniona, była rozumna i taktowna.
Ale jednak miał słabość! Była nią muzyka, ściślej mówiąc: śpiew, chóralny śpiew!

Profesor Berger był wzorem punktualności i dokładności. Nie pamiętam, by lekcje były opóźnione. Tak samo, jak nie pamiętam, żeby kończyły się po upływie czasu nań przeznaczonego.
Wykłady przygotowywał nadzwyczaj starannie, a wykładał w sposób tak dostępny i zarazem ścisły bez niepotrzebnych dodatków, że nasz podziw równał się zdumieniu. Bardzo często przy rozpatrywaniu nowego materiału brał do tablicy tych, którzy mieli najlepsze oceny z matematyki, i kierując nimi wprowadzał nowy temat, który oni wyjaśniali.

W późniejszym, najtrudniejszym chyba dla Liceum okresie, bo w okresie walk o Vercors, pełnił funkcję Dyrektora. Pełnił ją też po wojnie, jak też po powrocie do Polski, odbudowując, a właściwie budując szkolnictwo na Śląsku.
Dla mnie jego sylwetka była stale wzorem w mojej pracy pedagogicznej, tak na stanowisku nauczyciela, jak i dyrektora szkół zawodowych. Wiedziałem, że nie zdołam doścignąć wzoru pedagoga – wychowawcy, jakim był Profesor.

3.1Różnorodność

Profesorowie3.3