1.3.1 « Za wolność naszą i waszą»
1.3
1830-1870 — Wielka Emigracja
Pod koniec XVIII w. Rosja, Austria i Prusy, mocarstwa sąsiadujące z Polską, podzieliły między siebie jej terytorium. W XIX w. Polacy podejmowali walkę zbrojną, organizowali powstania, usiłując zjednoczyć kraj, ale te próby nie odniosły spodziewanego skutku. Represje i poszukiwanie nowych sposobów walki o niezależność zmuszały władze powstańcze i polskie elity do emigracji, głównie do Francji. Zjawisko to nazwano Wielką Emigracją.
Polska « Wielka Emigracja » rozpoczęła się po powstaniu listopadowym 1830-1831, kiedy Polska była podzielona między Cesarstwo Rosyjskie, Królestwo Prus, i Monarchię Austro-Węgierską. Po Kongresie Wiedeńskim (1815 r.), w miejsce Księstwa Warszawskiego powstało Królestwo Polskie o ograniczonej autonomii (potocznie Kongresówka), pozostające pod władzą cara. Nieposzanowanie przez władze rosyjskie nadanej Polakom konstytucji z 1815 r. doprowadziło do krwawo stłumionego powstania narodowego. Jego uczestnicy, głównie żołnierze i przywódcy, ścigani, pozbawieni praw obywatelskich i dóbr, musieli emigrować z kraju. Większość z nich schroniła się we Francji i osiadła głównie w Paryżu i jego okolicach.
Wśród tych pierwszych emigrantów znaleźli się również liczni wybitni polscy artyści, pisarze i poeci (Chopin, Mickiewicz…). Dzięki nim na emigracji rozwinęło się bujne życie intelektualne i kulturalne, ściśle związane z francuskimi kręgami literackimi i artystycznymi.
Powstały polskie stowarzyszenia, szkoły, biblioteki, drukarnie i parafie. Wśród nich znalazły się historyczne już dziś instytucje, jak np. Polskie Towarzystwo Historyczno-Literackie (THL).
Najwięcej emigrantów opuściło Polskę w 1831 r., ale ich napływ do obcych krajów nigdy całkiem nie ustał. Nasilająca się rusyfikacja i represjonowanie dążeń narodowych Polaków doprowadziły do kolejnego powstania narodowego w styczniu 1863 r. Zwycięstwu sił carskich, poza prawie całkowitym zniesieniem polskiej autonomii, towarzyszyły egzekucje, wywózki i konfiskaty. Nowa fala uchodźców napłynęła do Francji.
1.3.2 Towarzystwo Historyczne i Biblioteka Polska
